روش‌شناسی کنش‌گر-شبکه در مطالعات علم و فناوری

رستمی, حمیدرضا; الهی, شعبان; معینی, علی; حسن زاده, علیرضا

doi:10.22054/ims.2022.61719.1996

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه مدیریت فناوری اطلاعات، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² مدیریت فناوری اطلاعات، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³ استاد دانشکده علوم مهندسی، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

⁴ مدیر گروه مدیریت فناوری اطلاات دانشگاه تربیت مدرس

https://doi.org/10.22054/ims.2022.61719.1996

چکیده

نظریه کنش‌گر-شبکه، در مفهوم اجتماعی آن، رویکردی برای تجزیه و تحلیل جامعه شناختی در حوزه مطالعات علم و فناوری است که بر درک چگونگی رسیدن چیزها به موقعیت‌هایی که در آن قرار دارند متمرکز است؛ اما در سال‌های اخیر، این نظریه به عنوان رویکردی روش شناختی جهت تحلیل نحوه استفاده از محصولات فناوری در محیط کار و توصیف ابعاد مختلف سیستمهای اجتماعی-فنی، مورد توجه پژوهش‌گران قرار گرفته است. با وجود نمونه‌های متعددی از پژوهش‌های مبتنی بر روش‌شناسی کنش‌گر-شبکه، چارچوب مدونی برای آن معرفی نشده است و در داخل کشور نیز نمونه‌ای برای استفاده از این نظریه در قالب روش‌شناسی یافت نشد. پژوهش حاضر می‌کوشد تا ضمن تبیین روش‌شناختی از این نظریه، به روش تحلیلی-توصیفی، چارچوبی نظام‌مند برای گردآوری و تحلیل داده‌ها در بستر این نظریه معرفی نماید. امکان و اعتبار چارچوب پیشنهادی در قالب مطالعه موردی، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج پژوهش می‌تواند در کاربست نظام‌مند روش‌شناسی کنش‌گر-شبکه، به ویژه در داخل کشور مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Actor-Network methodology in science and technology studies

نویسندگان [English]

Hamidreza Rostami ¹
Shaban Elahi ²
ali moeini ³
Alireza Hassanzadeh ⁴

¹ Department of Information Technology Management, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

² Information Technology Management,Management &amp; Economics Faculty, tarbiat University, Tehran,Iran

³ Engineering Science, College of Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran.

⁴ IT Management Department, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Actor-Network theory (ANT), in social sense, is an approach to sociological analysis in the field of science and technology studies and focuses on understanding how things get to the situations in which they find themselves. In recent years, this theory has been considered by researchers as a methodological approach to analyze the use of technology in the workplace and describe the various dimensions of socio-technical systems. Despite numerous examples of research based on ANT methodology, no codified framework has been introduced for it and no examples of using this theory in the form of methodology have been found in the country. The present study tries to introduce a framework for data collection and analysis in the context of this theory, while explaining the methodology of this theory in an analytical-descriptive manner. The feasibility and validity of the proposed framework have been assessed in the form of a case study. The results of the research can be effective in the systematic application of ANT methodology, especially in the country.

کلیدواژه‌ها [English]

Actor-Network Theory (ANT)
Research methodology
Translation sociology
Action

مراجع

رستمی، حمیدرضا، الهی، شعبان، معینی، علی و حسن زاده، علیرضا. (1400) همزیستی انسان و فناوری معنایی از منظر نظریه کنش‌گر-شبکه. تعامل انسان و اطلاعات. ۸ (۴).DOI: 20.1001.1.24237418.1400.8.4.2.7

شریف‌زاده، رحمان. (1393). برساخت گرایی جمعی برنو لاتور؛ از متافیزیک سوژه ابژه به متافیزیک مذاکره. غرب شناسی بنیادی، 5 (2)، 84-55.

قاضی طباطبایی، س. و ودادهیر، ا. (1386). جامعه شناسی علم فنآوری: تاملی بر تحولات اخیر جامعه شناسی علم. نامه علوم اجتماعی. جدید (پیاپی 31).

هاشمیان، سید محمدحسین و انواری، محمدرضا. (1397). دلالت‌های نظریه کنشگر شبکه در سیاست گذاری فرهنگی: تعامل تکنولوژی و انسان در سیاست گذاری. دین و سیاست فرهنگی، (10)، 37-64.

Amsterdamska, O. (1990). Surely You Are Joking, Monsieur Latour! [Science in Action, Bruno Latour]. Science, Technology & Human Values, 15 (4), 495-504. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/689826

Bruno, L. (2005). Reassembling the Social—An Introduction to Actor Network Theory: Oxford university press.

Bussular Camilla, Z., Burtet Cecília, G. & Antonello Cláudia, S. (2019). The actor-network theory as a method in the analysis of Samarco disaster in Brazil.

Calas, M. B. & Smircich, L. (1999). Past postmodernism? Reflections and tentative directions. Academy of management review, 24 (4), 649-672.

Callon, M. (1984). Some elements of a sociology of translation: domestication of the scallops and the fishermen of St Brieuc Bay. The sociological review, 32 (1_suppl), 196-233.

Cavalcante, R. B., Esteves, C., Pires, M., Vasconcelos, D. D., Freitas, M. & Macedo, A. (2017). The Actor-Network Theory as a Theoretical-Methodological Framework in Health and Nursing Research. Enfermagem: Texto & Contexto, 26 (4).

Comber, A., Fisher, P. & Wadsworth, R. (2003). Actor–network theory: a suitable framework to understand how land cover mapping projects develop? Land Use Policy, 20 (4), 299-309. doi:https://doi.org/10.1016/S0264-8377 (03)00048-6

Creswell, J. W. & Miller, D. L. (2000). Determining Validity in Qualitative Inquiry. Theory Into Practice, 39 (3), 124-130. doi:10.1207/s15430421tip3903_2

Cvetinovic, M., Nedovic-Budic, Z. & Bolay, J.-C. (2017). Decoding urban development dynamics through actor-network methodological approach. Geoforum, 82, 141-157. doi:https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2017.03.010

Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. ECTJ, 30 (4), 233-252. doi:10.1007/BF02765185

Kraal, B. (2007). Actor-Network Inspired Design Research: Methodology and Reflections. In S. Poggenpohl (Ed.), IASDR07 Proceedings: Emerging Trends in Design Research (pp. 1-12). CD Rom: Hong Kong Polytechnic University.

Law, J. (1984). On the methods of long-distance control: vessels, navigation and the Portuguese route to India. The sociological review, 32, 234-263. doi:10.1111/j.1467-954X.1984.tb00114.x

Law, J. (1992). Notes on the theory of the actor-network: Ordering, strategy, and heterogeneity. Systems Practice, 5 (4), 379-393. doi:10.1007/BF01059830

Nhamo, G. (2006). Actor/actant-network theory as emerging methodology for environmental education research in southern Africa. Southern African Journal of Environmental Education, 23, 34-47.

Rivera, G. (2013). The use of Actor-Network Theory and a Practice-Based Approach to understand online community participation.

Sayes, E. (2013). Actor–Network Theory and methodology: Just what does it mean to say that nonhumans have agency? Social Studies of Science, 44 (1), 134-149. doi:10.1177/0306312713511867

Tatnall, A. & Gilding, A. (1999). Actor-Network Theory and Information Systems Research.

Underwood, J. (1999, 1999//). Not Another Methodology What Ant Tells Us About Systems Development. Paper presented at the Methodologies for Developing and Managing Emerging Technology Based Information Systems, London.

van der Wagen, W. & Pieters, W. (2015). From Cybercrime to Cyborg Crime: Botnets as Hybrid Criminal Actor-Networks. British Journal of Criminology, 55 (3), 578-595. doi:10.1093/bjc/azv009

Walsham, G. (1997). Actor-Network Theory and IS Research: Current Status and Future Prospects. In A. S. Lee, J. Liebenau & J. I. DeGross (Eds.), Information Systems and Qualitative Research: Proceedings of the IFIP TC8 WG 8.2 International Conference on Information Systems and Qualitative Research, 31st May–3rd June 1997, Philadelphia, Pennsylvania, USA (pp. 466-480). Boston, MA: Springer US.

Whittle, A. & Spicer, A. (2008). Is Actor Network Theory Critique? Organization Studies - ORGAN STUD, 29, 611-629. doi:10.1177/0170840607082223

Williams, I. (2020). Contemporary applications of actor network theory. Singapore: Palgrave Macmillan.

Rostami, H., Elahi, S., Moeini, A. & Hassanzadeh, A. (2022). The Symbiosis of Human and Semantic Technology Through the Lens of Actor-Network Theory. Human information interaction, 8(4). DOI: 20.1001.1.24237418.1400.8.4.2.7 [In Persian]

Sharifzadeh, R. (2014). Bruno Latour’s Collective Construction; From Object-Subject Dichotomy to the Metaphysics of Negotiation. Occidental Studies, 5(2), 55-84. https://occidentstudy.ihcs.ac.ir/article_1514.html [In Persian]

Ghazi Tabatabaei, S. & Vadadhir, A. (2008). The Sociology of Technoscience: a discussion on recent developments in the sociology of science. Social Sciences Letter. 31. https://jnoe.ut.ac.ir/article_18915.html?lang=en [In Persian]

Hashemian, S. & Anvari, M. (2018). Implications of actor-network theory in cultural policymaking: the interaction of technology and human in policymaking. Religion and Cultural Policy. (10), 37-64. http://www.jrcp.ir/article_81056.html [In Persian]

مطالعات مدیریت کسب و کار هوشمند

روش‌شناسی کنش‌گر-شبکه در مطالعات علم و فناوری

مراجع

مراجع

دوره 10، شماره 40
تیر 1401
صفحه 109-133

روش‌شناسی کنش‌گر-شبکه در مطالعات علم و فناوری

مراجع

مراجع

دوره 10، شماره 40تیر 1401صفحه 109-133

دوره 10، شماره 40
تیر 1401
صفحه 109-133